Kans op aanslag in Nederland blijft reëel

Dick Schoof (foto) is de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) sinds 1 maart 2013. Als NCTV is hij op rijksniveau eindverantwoordelijk voor de 'drie C’s': Crisisbeheersing, Contraterrorisme en Cybersecurity, met als doel het voorkomen en beperken van maatschappelijke ontwrichting. De organisatie kent ruim 300 medewerkers en bestaat, naast de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid zelf, uit 4 beleidsdirecties: Directie Analyse en Strategie, Directie Contraterrorisme, Directie Cybersecurity en Bewaking Beveliging Burgerluchtvaart. Bovendien zjn er de onderdelen 'Nationaal Crisiscentrum' en 'Bedrijfsvoering'. Schoof wordt per 17 november 2018 directeur-generaal van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). 

Aantal aanslagen in Europa is verminderd, dreigingsniveau niet gewijzigd
De in het vorige DTN door de NCTV geconstateerde verandering van de dreiging heeft zich doorgezet. Het aantal aanslagen in Europa is sinds oktober vorig jaar sterk verminderd. Ook is het vermogen van ISIS tot plannen en uitvoeren van aanslagen in Europa aangetast. Dat het dreigingsniveau toch niet wijzigt heeft twee belangrijke redenen. Ten eerste opereren er ook in Nederland internationale jihadistische netwerken, al dan niet aan ISIS of Al Qa’ida verbonden. Deze netwerken hebben de intentie om aanslagen in Europa te plannen. De tweede reden is de geweldsdreiging die blijft uitgaan van de Nederlandse jihadistische beweging. Er zijn aanhangers van deze beweging die zich bezighouden met het plannen van aanslagen, maar dit heeft tot op heden niet tot concrete dreiging geleid.

 

Ondanks een stagnerende groei, geeft de omvang van de Nederlandse jihadistische beweging reden tot zorg. Deze groep, die in de jaren 2013-2016 flink is gegroeid, is mogelijk bevattelijke voor een ‘wraaknarratief’ waarbij de schuld van de val van het ‘kalifaat’ gelegd wordt bij het Westen. Dit kan als rechtvaardiging worden gebruikt voor aanslagen.

De beweging bevindt zich in de fase van heroriëntatie na de ineenstorting van het kalifaat. Het gebrek aan uitreismogelijkheden, door de ineenstorting van het kalifaat, leidt tot meer nadruk op da’wa, het verspreiden van de jihadistische boodschap. Dit kan leiden tot een verdere groei van het aantal jihadisten in Nederland. Naast aanhangers van het jihadisme zijn er in Nederland nog enkele duizenden sympathisanten van het jihadisme, vooral van ISIS.

 

Ondanks de zware verliezen bestaat ISIS nog steeds. De afgelopen maanden is zichtbaar geworden dat ISIS in zowel Irak als Syrië de jihadstrijd voortzet, maar dan in de vorm van een insurgency: guerrilla tactieken, zoals korte hit-and-run aanvallen en ontvoeringen. De factoren die hebben geleid tot de opkomst van ISIS zijn geenszins weggenomen. Hierdoor blijft er een voedingsbodem voor onvrede bestaan, die door een organisatie als ISIS gekanaliseerd en uitgebuit kan worden.

Voor de dreiging in en tegen het Westen is het van belang dat in een aantal buurlanden tientallen jihadisten, die zijn veroordeeld voor een terroristisch misdrijf, binnenkort vrijkomen. Ook in Nederland zullen enkele veroordeelde jihadisten vrij komen.

 

De invloed van het salafisme in Nederland groeit al een aantal jaar. Een deel van de salafistische beweging propageert en legitimeert actieve onverdraagzaamheid en anti-democratische activiteiten. Hiermee vormt dit gedeelte van de salafistische beweging op termijn mogelijk een dreiging tegen de nationale veiligheid. Binnen het salafisme bevinden zich ook personen die terroristisch geweld legitimeren. Dat doen zij doorgaans verhuld in religieuze termen.

 

Er is sprake van groeiend zelfvertrouwen bij rechtsextremisten. De focus blijft gericht op acties tegen de vermeende islamisering van Nederland, de komst van asielzoekers en het vermeende verlies van de Nederlandse identiteit. Geweld door eenlingen of kleine groepen is denkbaar. In de afgelopen maanden hebben linkse actiegroepen nauwelijks extremistische acties uitgevoerd.