Minder traditionele criminaliteit, meer online criminaliteit

Steeds minder Nederlanders geven aan dat zij slachtoffer zijn geweest van traditionele vormen van criminaliteit, zoals inbraak, diefstal, geweld en vernieling. De politie registreerde ook minder van deze misdrijven. Meer mensen daarentegen zijn slachtoffer geworden van online criminaliteit. Dit meldt het CBS op basis van de nieuwe Veiligheidsmonitor 2021 en de geregistreerde criminaliteit.

Diefstal en inbraak het meest afgenomen, geweld het minst 
Van de traditionele misdrijven is diefstal en inbraak de afgelopen tien jaar het meest gedaald. Sinds 2012 is zowel het aantal slachtoffers van diefstal en inbraak als het aantal door de politie geregistreerde diefstallen en inbraken met (ruim) de helft afgenomen. Specifieke vormen van diefstal en inbraak daalden nog sterker. Zo nam het aantal geregistreerde gevallen van straatroof/overvallen, woninginbraak en zakkenrollerij tussen 2012 en 2021 af met respectievelijk 71, 74 en 85 procent. Het minst daalde het aantal geweldsdelicten, zoals bedreiging, mishandeling en seksuele delicten. Zowel het aantal slachtoffers als het aantal registraties van geweldsdelicten nam met ruim een kwart af. Het aantal slachtoffers en het aantal meldingen van vernieling daalde met bijna de helft.

Online criminaliteit toegenomen, vooral aan- en verkoopfraude
Sinds 2012 is het aantal slachtoffers van online criminaliteit met 22 procent toegenomen. Het beginjaar van de toename was 2017. Het sterkst is de stijging van het aantal slachtoffers van aankoopfraude (toename ruim 100 procent), dat is het niet leveren van bestelde goederen of diensten waarvoor betaald werd. Ook verkoopfraude, dat is het niet betaald krijgen voor geleverde producten of diensten, nam fors toe (met ruim 60 procent). Ook online pesten is met 25 procent toegenomen. Het aantal slachtoffers van identiteitsfraude – het zonder toestemming gebruikmaken van iemands persoonlijke gegevens voor financieel gewin – daarentegen was ruim de helft (58 procent) lager dan in 2012, maar de laatste jaren is wel sprake van een lichte toename.

Daling criminaliteit niet door daling aangiftebereid
In de afgelopen tien jaar daalde de aangiftebereidheid van burgers die slachtoffer werden van traditionele criminaliteit met bijna 20 procent. Deze afname van de aangiftebereidheid vond plaats tussen 2012 en 2019, sindsdien is het gelijk gebleven. De daling van de aangiftebereidheid staat los van de in de enquête gerapporteerde daling van de criminaliteit. De afnemende aangiftebereidheid heeft wel een weerslag op de door de politie geregistreerde criminaliteit, die grotendeels is gebaseerd op aangiften. De door de politie geregistreerde criminaliteit daalt iets sterker dan de door de burger gerapporteerde criminaliteit in enquêtes.

Niet alle vormen van criminaliteit gemeten
In de Veiligheidsmonitor worden de meest voorkomende vormen van traditionele criminaliteit en cybercrime waar mensen slachtoffer van kunnen worden, gemeten. Buiten beschouwing blijven misdrijven die qua aantallen minder voorkomen en de gemiddelde burger doorgaans niet direct raken zoals ondermijnende criminaliteit, bijvoorbeeld drugscriminaliteit, mensenhandel, fraude, en witwassen. Deze vormen van criminaliteit hebben echter wel een grote maatschappelijk impact.

Herkomst cijfers
De cijfers over slachtofferschap komen uit de Veiligheidsmonitor. Dat is een grootschalige bevolkingsenquête waarin sinds 2012 de thema’s leefbaarheid van de woonbuurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap van criminaliteit, het oordeel van de burger over het functioneren van de politie en preventiegedrag worden onderzocht. In 2021 hebben 173 duizend mensen de enquête ingevuld. De Veiligheidsmonitor is een samenwerking tussen het CBS en het ministerie van Justitie en Veiligheid.

De cijfers over geregistreerde criminaliteit zijn afkomstig van politieregistraties.